Chỉ thị sinh học là gì? Mục đích của chỉ thị sinh học? Có bao nhiêu loại chỉ thị sinh học? Cấu tạo của chỉ thị sinh học như thế nào? Cách hoạt động của chỉ thị sinh học? Trong bài viết này chúng tôi sẽ giải đáp các thắc mắc trên của bạn.

Chỉ thị sinh học là gì?

Theo định nghĩa ANSI/AAMI và ISO thì chỉ thị sinh học (Biological indicator, gọi tắt là BI) là một test chứa quần thể vi sinh vật (thông thường là ở dạng bào tử hoặc bào tử vi khuẩn) có tính kháng cao và được coi là khó tiêu diệt nhất với một quy trình tiệt trùng cụ thể. Bên cạnh đó, bào tử này phải lành tính. VD bào tử Geobacillus stearothermophilus thể hiện tính kháng cao với tiệt trùng hơi nước và plasma nên được sử dụng làm BI giám sát hiệu quả của 2 quy trình tiệt trùng này.

Mục đích sử dụng chỉ thị sinh học là gì?

Một chỉ thị sinh học sẽ cung cấp các thông tin đáng tin cậy để giám sát và theo dõi hiệu quả lô tiệt trùng(Load monitoring). Chỉ thị sinh học sẽ cho biết các điều kiện-thông số tiệt trùng cụ thể (VD như tiệt trùng hơi nước, tiệt trùng eo, tiệt trùng plasma…) đã đáp ứng để tiêu diệt một số lượng vi sinh vật cụ thể hoàn toàn không và điều này được đánh giá theo định kì hàng tuần, hàng ngày hoặc mỗi lô tiệt khuẩn tùy vào quy định và phương pháp tiệt trùng.

Có bao nhiêu loại chỉ thị sinh học?

Chỉ thị sinh học được phân loại dựa trên: loại bào tử, nồng độ bào tử và cách đóng gói.

Có 2 loại bào tử được sử dụng phổ biến:

• Bacillus atrophaeus (BA): kháng lại hóa chất, nhiệt, phóng xạ
• Geobacillus stearothermophilus (GS) : bào tử vi khuẩn chịu nhiệt, gram+, vách dày, thường sống suối nước nóng

Ứng với từng phương pháp tiệt khuẩn sẽ dùng loại bào tử và nồng độ bào tử khác nhau

Cấu tạo và nguyên lí hoạt động của chỉ thị sinh học như thế nào?

Chỉ thị sinh học cấu tạo cơ bản từ một vật liệu mang các bào tử với nồng độ theo quy định để đánh giá phương pháp khử trùng cần kiểm soát. Các vật liệu mang này được chứa trong một ống thủy tinh hoặc lọ nhựa. Chỉ thị sinh học được tiếp xúc với quá trình khử trùng và sau đó được ủ trong điều kiện môi trường tăng trưởng thích hợp để xem bào tử còn sống sót sau tiệt trùng không (với bào tử BA thì ủ ở 35-37^oC, với bào tử GS thì ủ 55-60^oC). Nếu không còn bào tử sống sót thì quá trình tiệt trùng thành công, ngược lại quá trình tiệt trùng thất bại.

Hiện nay, các chỉ thị sinh học dạng hoàn chỉnh (Self-contained biological indicator- SCBI) được khuyến khích sử dụng và thuận tiện vì đã đóng gói sẵn gồm chất mang bào tử và môi trường tăng sinh trong 1 ống duy nhất. Điều này giúp tránh sai sót và tránh nhiễm cũng như đồng nhất giữa các test.

Cấu tạo một SCBI hoàn chỉnh và nguyên lí hoạt động như sau:

Mỗi ống chỉ thị sinh học SCBI bao gồm chất mang chứa 1 nồng độ bào tử vi khuẩn nhất định và một ống thủy tinh chứa môi trường tăng sinh bào tử đó có màu, bên ngoài cùng là ống nhựa chứa cả hai thành phần trên và có chỉ thị hóa học. Chất mang và môi trường sẽ riêng biệt nhau cho đến khi sau khi tiệt trùng, ống thủy tinh chứa môi trường bị phá vỡ và chất mang bào tử sẽ tiếp xúc trực tiếp với môi trường, sau đó ủ ở điều kiện tăng sinh thích hợp và đánh giá màu/đọc huỳnh quang để đánh giá bào tử còn sống hay đã chết hoàn toàn. Tuy nhiên, chỉ đánh giá chỉ thị sinh học khi chỉ thị hóa học bên ngoài mỗi ống SCBI chỉ thị đã tiếp xúc với điều kiện tiệt trùng.

Cách đọc kết quả chỉ thị sinh học

Chỉ thị sinh học có thể đọc thủ công hoặc tự động dựa vào nhu cầu của người sử dụng:

• Với cách đọc thủ công, việc ủ sẽ kéo dài hơn và tùy vào từng loại bào tử thời gian có thể kéo dài từ 24 đến 48 giờ. Nhận biết bằng cách quan sát bằng mắt thường sự thay đổi màu sắc của ống môi trường.
• Với cách đọc tự động, sau khi ủ ở thời gian ngắn (tùy loại chỉ thị sinh học, có loại 20 phút, 30 phút, 1 giờ, 3 giờ…) chỉ thị sinh học sẽ được đọc và in kết quả tự động bằng phương pháp đọc huỳnh quang.